پایگاه اطلاع رسانی بلاغ| فرهنگ عاشوریی در نگاه عقل و دین
یکی از کارهای مهمی که شیعیان و محبان اهل بیت رسول اکرم (صلی الله علیه واله و سلم) باید به آن توجه خاص داشته باشند مطالعه و بررسی فرهنگ عاشورا است. ایام محرم و سوگواری ابا عبد الله الحسین(علیه السلام) فرصت خوبی برای بررسی، مطالعه و پژوهش در قیام و نهضت عاشورا است . اگر کسی به عاشورا و نهضت کربلا فقط با یک نگاه احساسی و بدون هدف و معنا نگاه کند بزرگترین جفا را در حق فرهنگ عاشورا روا داشته است؛ از این رو در این نوشتار سعی داریم به طور مختصر و کوتاه به بعضی از اهداف و پیام های فرهنگ عاشورا متمرکز شویم.
ثبات و پایداری دین در قبال جانفشانی
یکی از مهمترین و با ارزش ترین پیام های فرهنگ عاشورا جانفشانی و گذشتن از خود و نزدیکان برای ثبات و پایداری دین است؛ از این رو هرگاه دین و فرهنگ قرآن در معرض خطر و تهدید نامحرمان قرار گیرد، برعموم شیعیان و محبان اهل بیت رسول اکرم(صلی الله علیه واله و سلم) واجب است با هر آنچه که در اختیار دارند به حفظ و صیانت از فرهنگ قرآن اقدام نمایند. بی تفاوتی و سکوت و خانه نشینی هیچگاه با فرهنگ عاشورا سازگاری ندارد اگر کسی به خاطر محافظه کاری و حفظ شأن و مقام دنیوی خود، در برابر اهریمانان و فتنه انگیزان جامعه دینی و اسلامی سکوت نمایند گوی بوی از پیام‌ها و آموزه‌های کربلا نبرده است.
در حادثه عاشورا شاهد هستیم که امام حسین (علیه السلام) این حرکت الهی خود را برای حفظ دین ونجات امت از گمراهی معرفی می‌نماید: «إِنّی لَمْ أَخْرُجْ أَشِرًا وَ لا بَطَرًا وَ لا مُفْسِدًا وَ لا ظالِمًا وَ إِنَّما خَرَجْتُ لِطَلَبِ الاْصْلاحِ فی أُمَّةِ جَدّی (صلی الله علیه وآله وسلم) أُریدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْروفِ وَ أَنْهی عَنِ المُنْکَرِ وَ أَسیرَ بِسیرَةِ جَدّی وَ أَبی عَلِی بْنِ أَبیطالب؛ [۱]من از روی خودخواهی و خوشگذرانی و یا بری فساد و ستمگری قیام نکردم، بلکه قیام من بری اصلاح در امّت جدّم می باشد، می خواهم امر به معروف و نهی از منکر کنم و به سیره و روش جدّم و پدرم علی بن ابیطالب عمل کنم.»
درس ایثار و شهادت طلبی
علاوه بر لزوم حفظ دین درس شهادت طلبی و ایثار خود به طور مجزا یکی از مهمترین پیام های عاشورا است روحیه راحت طلبی و خوی گرفتن به زندگی دنیوی و فراموش کردن فرهنگ جهاد و شهادت موجب سستی و ضعف در برابر دشمن و شکست در برابر دژخیمان می‌شود امام حسین (علیه السلام) با این کارالهی خود به شیعیان و محبان درس ایثار را آموختن. درواقع کسی که زندگی و حیات الهی را در گروه ایثار و از خود گذشتگی نمی‌بیند نمی‌توان به اهداف والای عاشورا واقف شود.
درس مسئولیت پذیری به امت اسلامی
از جمله زیباترین درسها و پیام‌های نهضت عاشورا درس مسئولیت پذیری به محبان وشیعیان است. توجه به مسئولیت‌های دینی و اجتماعی در قبال انحرافات اجتماعی و دینی که در جامعه به وقوع می‌پیوند هر مسلمان و دایه‌دار محبت اهل بیت(علیه السلام) را بر این وظیفه وا می‌دارد که نقشی ایفا نموده و به گونه‌ای سدی دربرابر انحراف ایجاد نماید. در حادثه عاشورا نیز شاهد هستیم یاران امام حسین (علیه السلام) به درستی از عهده این وظیفه و مسئولیت دینی خود بر آمدند و با جانفشانی و یاری امام معصوم خود با صدق و ایمان راسخ به درستی مسئولیت پذیری خود را به اثبات رساندند.
یکی از مهمترین مسئولیت‌های مهمی که خدای متعال در آیات نورانی خود متذکر وجوب آن شده اند محبت و تبعیت از خاندان عصمت و طهارت است وقتی که خدای متعال می فرماید: «قُلْ ما سَأَلْتُکُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ إِنْ أَجْرِیَ إِلاَّ عَلَى اللَّهِ وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ [سبا /۴۷]بگو: هر مزدى که از شما خواستم پس آن به نفع شماست، مزد من جز بر خدا نیست و او بر هر چیزى گواه است.»
درس بصیرت و بیداری اسلامی به امت
یکی ازمهمترین درسهای عاشورا بصیرت افزایی و تقویت معرفت دینی است. شناسایی فتنه و تشخیص دشمن از دوست و دل خوش نبودن به وعده‌های فریبنده دشمن و عدم سطحی نگری در برآوردهای ارتباط اجتماعی و سیاسی وتوجه داشتن به جایگاه خود در اسلام و آموزه‌های دینی، گویای بصیرت دینی افراد دارد. در صحنه عاشورا شاهد هستیم بعضی از افراد به ظاهر مسلمان به خاطر عدم برخوردار از این شاخص ارزشمند بزرگترین ضربه را پیکر اسلام وارد نمودند چرا که موجب شهادت ولی خدا و اهل بیت گرامی آن حضرت شدند.
ظلم ستیزی و استکبار گریزی
از جمله بزرگترین درسهای عاشورا ظلم ستیزی است یک شخص مومن نمی‌تواند نسبت به ظلم و ستمی که در جامعه اسلامی شکل می‌گیرد بی‌تفاوت باشد. با توجه به این که در عصر امام حسین (علیه السلام) بزرگترین و بدترین ظلمی که توسط خلفای بنی امیه به نام اسلام بر پیکر اسلام وارد می‌شود میرفت که نامی از آموزه‌های اسلامی برجای نماند. نه تنها دستگاه بنی‌امیه به دنبال ظلم به دین بود بلکه شیعیان و دوستداران دین حق و پیروان خاندان عصمت و طهارت نیز از ستم آن ستمگران درامان نبودند از این رو امام حسین (علیه السلام) با جانفشانی و آوردن اهل بیت خود به قتل گاه در صدد رفع این ظلم بزرگ بودند.
کما اینکه در روایتی از رسول اکرم (صلی الله علیه واله وسلم) نقل شده است: «إِنَّ النّاسَ إِذا رَأَوُا الظّالِمَ فَلَمْ یَأْخُذوا عَلى یَدَیْهِ أَوْشَکَ أَنْ یَعُمَّهُمُ اللّهُ بِعِقابٍ مِنْهُ؛ [۲]مردم آنگاه که ظالم را ببینند و او را باز ندارند، انتظار مىرود که خداوند همه را به عذاب خود گرفتار سازد.»
پی نوشت:
[۱]. بحار الأنوار (ط - بیروت) ؛ ج۴۴ ؛ ص۳۲۹.
[۲]. نهج الفصاحه ص ۳۲۳ ، ح ۸۳۳.
