مجله فرهنگی تبلیغی سفیر هدایت

پاسخ اجمالی:

ابوالعباس تقى الدین احمد بن عبدالحلیم بن عبدالسلام حرانى دمشقى حنبلى ابن تیمیه (661-728 ق)، در حرّان به دنیا آمد و پدرش او را به دمشق برد و در همانجا رشد و شهرت یافت. او یکى از جنجال آفرین ترین شخصیت هاى دینى اهل سنت به شمار مى رود، او به سبب یک فتواى نادرست، به مصر تبعید شده و زندانى گشت و پس از آزادى به اسکندریه رفته و سپس به دمشق بازگشت. در دمشق نیز به دلیل مطالب نادرستى که اشاعه مى کرد، چندین بار بازداشت شد و در نهایت امر نیز در زندان در گذشت. بدون اینکه فلسفه و کلام را نزد اساتید معروف و برجسته حکمت آموخته باشد، در مسائل این دو دانش نیز از جمله متحجران دوران گشته بود و همه مطالب و نظرات بزرگان حکمت را نقد و ابطال کرده است! او در یارى و استحکام بخشیدن مذهب سلفیه بسیار تلاش کرد و سرآمد سلفیان و وهابیون کج فهم گشت و بسیارى از عقاید نادرست و بدعت‌ها را بر ضد شیعه امامی و اثنى عشرى رواج داد. کتاب هاى گمراه کننده او از مهم ترین منابع وهابیون امروزى براى مخالفت و کینه توزى با شیعیان و عقاید الهى و پاک آنان مى باشد. ابن تیمیه داراى نظرات عجیب و غریبى در مسائل مختلف اسلامى بود که هیچ سابقه اى در تاریخ اسلام حتی در میان اهل سنت نداشت و اگر هم سابقه داشته است، از جمله نظرات مردود و نادرست تلقى شده بود؛ به طورى که برخى از دانشمندان اهل سنت نیز از چنین بدعت هایى در تعجب مانده اند.

پاسخ تفصیلی:

ابوالعباس تقى الدین احمد بن عبدالحلیم بن عبدالسلام حرانى دمشقى حنبلى ابن تیمیه (661-728 ق)، در حرّان به دنیا آمد و پدرش او را به دمشق برد و در همانجا رشد و شهرت یافت. او یکى از جنجال آفرین ترین شخصیت هاى دینى اهل سنت به شمار مى رود، به طورى که به دلیل دادن فتواها و مطالب عجیب و غریبش، حتى توسط دانشمندان اهل سنت و حکومت هاى وقت مورد محاکمه و مجازات قرار گرفت. او به سبب یک فتواى نادرست، به مصر تبعید شده و زندانى گشت و پس از آزادى به اسکندریه رفته و سپس به دمشق بازگشت. در دمشق نیز به دلیل مطالب نادرستى که اشاعه مى کرد، چندین بار بازداشت شد و در نهایت امر نیز در زندان در گذشت.
او از کودکى در نزد علماى زمان خود رفت و آمد فراوانى داشت و در سنین نوجوانى مدعى بهره علمى فراوانى بود به گونه اى که در بیست و دو سالگى (683 ق) در دارالحدیث و مسجد جامع اموى دمشق به تفسیرقرآن پرداخت.
عده اى از اهل سنت در وصف او مبالغه هاى فراوانى کرده اند، به طورى که او را مجتهد مطلق و بى نظیر، تنها مفسر بى بدیل قرآن، و علامه بزرگ و احیاگر بزرگ اسلام و کسى که داراى سحر بیان و جادوى قلم بوده است، معرفى کرده اند.
عقید و مذهب ابن تیمیه:
او از لحاظ مذهب فقهى، حنبلى بوده و از لحاظ عقیده کلامى پیرو فرقه حشویه بود. اما با این همه، بدعت‌های فراوانى را در حوزه فقه و عقاید گذاشته است که همه آنها را به طور بى اساس به بزرگان اشاعره مثل ابوالحسن اشعرى و بزرگان شافعیه نسبت داده است.
اساتید ابن تیمیه:
اساتید او در دمشق عبارت بودند از: ابن عبدالدائم، ابن ابى الیُسر، مجد بن عساکر، یحیى بن صیرفى، قاسم اربلى، و شیخ شمس الدین ابن ابى عمر.
جایگاه علمی ابن تیمیه:
او به حدیث نیز اهتمام زیادى داشت و کتاب هاى مسند، صحاح سته و معجم کبیر طبرانى و سایر کتاب هاى حدیثى را از اساتید فنّ روایت، آموخته بود.
بدون اینکه فلسفه و کلام را نزد اساتید معروف و برجسته حکمت آموخته باشد، در مسائل این دو دانش نیز از جمله متحجران دوران گشته بود و همه مطالب و نظرات بزرگان حکمت را نقد و ابطال کرده است!
او در یارى و استحکام بخشیدن مذهب سلفیه بسیار تلاش کرد و سرآمد سلفیان و وهابیون کج فهم گشت و بسیارى از عقاید نادرست و بدعت‌ها را بر ضد شیعه امامی و اثنى عشرى رواج داد. کتاب هاى گمراه کننده او از مهم ترین منابع وهابیون امروزى براى مخالفت و کینه توزى با شیعیان و عقاید الهى و پاک آنان مى باشد.
شاگردان ابن تیمیه:
او شاگردان زیادى در مسیر دور از حق خود تربیت کرده بود که از مهم ترین آنها مى توان به ابن قیم جوزى، ذهبى، عماد الدین واسطى، تاج الدین فزارى و ابن صایغ دمشقى اشاره نمود.
نظریات ابن تیمیه:
ابن تیمیه داراى نظرات عجیب و غریبى در مسائل مختلف اسلامى بود که هیچ سابقه اى در تاریخ اسلام حتی در میان اهل سنت نداشت و اگر هم سابقه داشته است، از جمله نظرات مردود و نادرست تلقى شده بود. به طورى که برخى از دانشمندان اهل سنت نیز از چنین بدعت هایى در تعجب مانده اند. برخى از این نظرات به قرار زیر است:
1- جواز طهارت با عرقیات و عصاره میوه ها.
2- جواز مسح پا از روى کفش و نعلین در حال اختیار.
3- جواز طواف زنانى که در ایام عادت خود هستند.
4- واجب نبودن قضا کردن نمازهایى که عمداً قضا شده است.
5- جایگزین شدن نمازهاى مستحبى به جاى قضاى نمازهاى واجب.
علمای مخالف ابن تیمیه:
ابن تیمیه در میان علماى فرقه هاى مختلف اهل سنت به ویژه حنبلیان نیز مطرود بوده و مخالفان زیادى داشته است. مثل: سروجى حنبلى، ابن ترکمانى حنفى، ابن عطاء الله اسکندرى، نورالدین بکرى شافعى، ابن الزَمْلَکانى شافعى، عفیف الدین ابو محمد یافعى شافعى.
کتاب های ابن تیمیه:
مهم ترین کتاب هاى وى عبارتند از:
1- الفتاوى، 2- منهاج السنه النبویه، 3- الجوامع، 4- مجموعه الرسائل و المسائل، 5- رفع الملام عن الائمه الاعلام، 6- نقض المنطق، 7- شرح العقیده الاصفهانیه، 8- مجموع رسائل، که بیست و نه رساله از او در آن چاپ شده است.
مجموعه فتواها و نظرات ابن تیمیه در مسائل و علوم مختلف توسط عبدالرحمن بن محمد نجدى حنبلى در سى جلد گردآورى شده که با نام «مجموع فتاواى شیخ الاسلام ابن تیمیه» به چاپ رسیده است.

مطالب مرتبط:

• معرفی ابن تیمی